XIV-wieczna baszta. Jedyna zachowana z średniowiecznej fortyfikacji miejskiej.

Kazimierz Wielki otoczył miasto murem z dwoma bramami oraz 19 basztami. W baszcie znajdowało się m.in. więzienie, strzelnice, a nawet czasowo mieszkanie kapelana żupnego. Wewnątrz zobaczyć można fotografie przedstawiające jej dawny i obecny wygląd. Z ganku i okien baszty roztacza panorama na dziedziniec zamku.

Szyb poszukiwawczy z połowy XIII to najstarszy szyb górniczy w Wieliczce.

Nieznana jest jego rzeczywista głębokość. Prawdopodobnie zakończono jego zgłębianie zanim dotarł do soli. W jego wypełnisku, oprócz ceramiki, kołków drewnianych, osełek, żelaznych haków, misy drewnianej, zachowały się też dwie liny z łyka lipowego: sygnalizacyjna i transportowa. Natomiast w pobliżu szybu natrafiono na kliny żelazne do odspajania brył solnych.

To najstarsza część z końca XIII wieku, zwana "Domem Pośród Żupy". 

W czasach Kazimierza Wielkiego budynek znacznie rozbudowano. We wnętrzach na szczególną uwagę zasługuje sala gotycka, wsparta na jednym filarze oraz słynna kolekcja solniczek. Na najniższym poziome znajdują się urokliwe piwnice, w których prezentowana jest wystawa archeologiczna, przybliżająca początki solowarstwa w Wieliczce.

Tu rodziło się żupne przedsiębiorstwo - najstarsze i najważniejsze w dziejach Polski.

To dawny „Dom Żupny” z XV wieku. Mieściły się tu: kaplica, księgozbiór oraz apartamenty wysokich rangą urzędników.

Tutaj górnicy odbierali swoje narzędzia pracy, łój do lamp górniczych oraz pensje i przydział soli. W tej części Zamku prezentowane są wystawy czasowe. Szczególną uwagę zwracają bezcenne polichromie. Malowidła zdobią pięć sal. Datuje się jej na okres od XVI wieku, po początek XX wieku.

W roku 2028 powstanie tu nowoczesna wystawa stała "Solny Klejnot w Koronie".

Z myślą o ochronie cennej soli pod koniec XIII wieku wzniesiono owalny mur obronny.

Zbudowany z piaskowca beskidzkiego, otaczał pierwotny zamek w formie wieży o wymiarach 16x10 metrów. Taka forma architektoniczna miała charakter zarówno użytkowy, jak i obronny - umożliwiała skuteczną ochronę ludzi, narzędzi, dokumentów i soli.

Na dziedzińcu znajdują się fragmenty kuchni żupnej z XV wieku. Kuchnia była jednym z pierwszych zakładów zbiorowego żywienia w Europie.

To tu od XIV do XVI wieku wydawano darmowe posiłki dla stałych pracowników Żupy, duchownych, emerytów, osoby uprawnione przywilejem królewskim, furmanów i kupców. Jak wynika z zapisów historycznych, żupna stołówka, była przedsięwzięciem imponującym, o czym świadczą wydatki stanowiące jedną z najważniejszych pozycji w rozchodach wielickiej żupy. Zdarzało się, że trafiały tutaj po polowaniach łapy niedźwiedzie.

Znajdujący się na zewnątrz Zamku Ogród to dobre miejsce na spacer i chwilę odpoczynku.

Powstał w 1564 roku i miał oddzielać Zamek od domów mieszczańskich i w ten sposób chronić go od częstych w tym czasie pożarów. Pełnił też rolę renesansowego ogrodu ozdobnego. Między rokiem 1714-1717 urządzono „ogród manierą włoską”. Kwatery w „ogrodzie niższym” obsadzono bukszpanem i szałwią, uprawiano także warzywa i zioła wykorzystywane w kuchni żupnej.