Technika górnicza

Należy do nich, jedyna tego typu w Europie, kolekcja dawnych maszyn wyciągowych, tzw. kieratów.

Należy do nich, jedyna tego typu w Europie, kolekcja dawnych maszyn wyciągowych, tzw. kieratów, poruszanych przy użyciu koni: kierat „polski” z poziomym wałem linowym (XVII w.) oraz kieraty z pionowymi bębnami linowymi: „saski” (1.poł. XVIII w.) i „węgierski” (2. poł. XVIII w.). 

Kieraty napędzane były przez 4 pary koni i stanowiły niezwykle efektywną technologię wydobywczą. Z ich pomocą wydobywano solny urobek o wadze nawet dwóch ton z głębokości około 80 metrów, przy użyciu lin zrobionych z lipowego łyka lub konopi. W późniejszym okresie, w XIX wieku, wprowadzono stalowe liny, co umożliwiło podnoszenie ładunków z głębokości nawet ponad 300 metrów.

Kieraty w kopalniach soli w Wieliczce i Bochni były montowane już od połowy XV wieku nad szybami kopalń. W XVII wieku zaczęto je również montować pod ziemią, co zwiększyło ich wydajność i znaczenie. Wraz z nadejściem roku 1861 kieraty zaczęły ustępować miejsca maszynom parowym. Pomimo tego, ich rola w historii górnictwa była ogromna. Unikatowa wartość kolekcji była jednym z argumentów umieszczenia kopalni wielickiej na Pierwszej Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO w 1978 roku.




Do zbioru Techniki Górniczej należą również inne urządzenia do transportu pionowego, poziomego i pochylnianego (np. krzyż konny „wielicki”, XVIII w., krzyż ręczny i różnego rodzaju kołowroty, urządzenia hamulcowe), a także urządzenia do odwadniania kopalni i transportu solanki, oświetlenia, wentylacji oraz sprzęt do mechanicznej eksploatacji złoża solnego (wiertarki ręczne, pneumatyczne, elektryczne). Ponadto pokaźna ilość narzędzi górniczych, ciesielskich i bednarskich, przyrządy pomiarowe oraz różne formy urobku solnego produkowane w kopalniach wielicko-bocheńskich od średniowiecza do XIX w. włącznie.

Aktualnie zbiór liczy 1508 obiektów.